تعاریف توسعه پایدار و توسعه پایدار شهری

توسعه پایدار

اصطلاح توسعه معطوف به ارتقای سطح و کیفیت زندگی افراد و بهبود رفاه عمومی جامعه است. و پایداری آن اشاره به استمرار این فرآیند در طول نسل های بشر دارد. به این ترتیب توسعه پایدار ، کلیه جنبه ها و ابعاد زندگی بشر را در بر می گیرد.

تقریباً سه دهه است که انقلاب زیست محیطی آغاز شده است، در واقع این انقلاب در دهه ۱۹۶۰به وقوع پیوست. تعاریف توسعه پایدار بر رهیافت های اقتصادی، زیست محیطی یا اجتماعی یا تلفیقی از آنها متمرکز است. برخی تعاریف اقتصادی به طور عمده بر جنبه های فیزیکی توسعه پایدار تمرکز کرده و بر باقی ماندن ذخایر منابع طبیعی تجدید پذیر و تجدید ناپذیر مثل خاک، آب یا زیست توده تأکید می کند.

تعاریف دیگر بر مدیریت مناسب منابع برای به حداکثر رساندن منافع توسعه اقتصادی همراه با بقای کیفیت و کمیت منابع طبیعی تکیه می کنند. در یک تعریف خالی از تعصب تر بر اینکه نظامهای اقتصادی باید طوری اداره شود که در حین برخورداری از منافع منابع موجود، اساس منابع و دارایی ها حفظ شده و ثابت بماند، تأکید می شود. همچنین توسعه پایدار در مناسبات انسانی تعریف شده است (یعنی در توسعه، انسان اعم از مرد، زن و کودک باید در مرکز توجه قرار گیرد و توسعه حول محور مردم باشند نه مردم حول محور توسعه).

یک مؤلفه مهم چنین توسعه ای حق مردم برای شرکت در تصمیم گیری هایی که بر زندگی شان تأثیر می گذارد است. در هر حرکت به سوی پایداری باید یک اخلاق زیست محیطی غنی در نظر گرفته شود. هر چند بسیاری عقیده دارند استفاده پایدار از زیستکره تنها با تغییراتی در رویه کنونی ممکن است اما نشانگرها و مؤلفه های مختلف توسعه پایدار نشان می دهد که باید یک تغییر و تحول اساسی در عادات انسانی، اخلاق و شیوه زندگی بوجود آید تا استفاده پایدار از زیستکره محقق شود.

در توسعه پایدار، مردم ثروت واقعی هر ملتی را تشکیل میدهند و هدف توسعه نیز ایجاد شرایطی است که مردم بتوانند از عمر طولانی و زندگی سالم بهره مند شوند. به عبارت دیگر توسعه وسیله ای برای رشد و تعالی انسان ها است و بنابراین انسانها بالاترین اهمیت را در توسعه دارند. این مسئله به خصوص در توسعه پایدار مطرح است.

در واقع این توسعه عدالت میان انسان هاست و تلاش انسان را برای پیشرفت و توسعه به موازات حفظ محیط زیست و منابع موجود نشان میدهد.

به هر حال قابل ترین تعریف توسعه پایدار از نظر بین المللی برداشت مردم محوری از آن است. توسعه ای ه نیازهای نسل حاضر را بدون به مخاطره انداختن توانایی نسل های آینده برای تأمین نیازهای آنها، برآورده سازد.

مدیریت در حوزه حمل و نقل پایدار شهرها همواره چالشی پایان ناپذیر برای مدیریت شهری در کشور ما بوده است. آشفتگی و تغییرات پرشتاب و مداوم در مولفه های اساسی حمل و نقل در مسائلی مانند: سیاست های متغیر دولت، تعدد مولفه های تأثیر گذار بر روند حمل و نقل، جایگاه اساسی حمل و نقل در روند توسعه، نقش تأثیر گذار حمل و نقل بر زندگی مردم و… باعث گردیده مدیریت حمل و نقل یکی از مهم ترین و پیچیده ترین حوزه های مدیریت لقب گردد و همواره نیازمند توجه و عنایت ویژه باشد. آنچه مسلم است برای حل مشکلات حمل و نقل در شهرها، مدیران و برنامه ریزان این حوزه باید جلوتر از زمان حال حرکت کنند.

راهکارهای دستیابی به حمل و نقل شهری پایدار با توجه به ادبیات جهانی شامل تغییر دیدگاه مردم و مدیران در ارتباط با مفهوم و کارکرد پایدار در حمل و نقل و همچنین تغییر در ساختار شهری و کاربری اراضی با افزایش تراکم و اختلاط کاربری ها، ترویج پیاده روی و دوچرخه سواری، گسترش حمل و نقل عمومی، ارتقای سطح فرهنگ و ترافیک و ترویج عدم استفاده از اتومبیل شخصی، مدیریت تقاضای سفر می باشد.

رویکرد توسعه پایدار با هدف کاهش اثرات نامطلوب حمل و نقلی بر جامعه و محیط زیست توصیه شده است. توسعه پایدار در بخش حمل و نقل به این معنی است که سیستم حمل و نقل و فعالیت های آن با در نظر گرفتن سه پیش فرض مطرح شده(اقتصاد، اجتماع و محیط) ارزیابی شوند. به عبارتی دیگر توسعه پایدار در بخش حمل و نقل سیستمی است که ضمن پاسخ به تقاضای جا به جایی انسان، کالا و اطلاعات، دارای ویژگی های دسترسی پذیری، ایمنی، امنیت ، سازگاری با محیط زیست و قابل استطاعت بودن باشد.

[vc_message message_box_color=”sandy_brown” icon_fontawesome=”fa fa-chevron-circle-left”]همچنین بخوانید: کتاب توسعه پایدار شهری[/vc_message]

توسعه پایدار شهری

با توجه به تعریف توسعه پایدار، تعریفی که می توان از توسعه پایدار شهری ارایه داد، این گونه است: توسعه ای است که به نیازهای مردم شهر پاسخ گوید، اما بقا و دوام آن نیز تضمین گردد؛ در عین حال آب، خاک و هوا – یعنی سه عنصری که برای حیات انسان ضروری است آلوده و بلا استفاده نگردد.

توسعه پایدار شهری مستلزم کاهش مصرف مواد اولیه، داشتن بافت شهری کوچک و منسجم و تولید انرژی از منابع نا آلاینده، کشت گیاهان و توسعه فضای سبز و بازیابی زباله در محل است. شهرهایی که وابستگی به اتومبیل در آنها کمتر است، متمرکزند و الگوی استفاده از زمین نیز در آنها متراکم است، یعنی اینکه جمعیت و محل های اشتغال بیشتری در هر واحد سطح متمرکز ترند.

در این شهرها مردم گرایش بیشتری به پیاده روی، دوچرخه سواری و استفاده از حمل و نقل عمومی دارند. این شرایطی است که به دلیل راحتی، آسانی و سرعت وسایل نقلیه برای انسان امروز فراهم آمده است، اما در صورت بی توجهی به معیارهای توسعه پایدار شهری می تواند آینده انسان را به خطر اندازد.

تعریف دیگری از توسعه پایدار شهری عبارت است از تغییر تراکم و کاربری اراضی شهری جهت رفع نیازهای اساسی مردم در زمینه مسکن، حمل ونقل، فراغت و جزو آن به گونه ای که شهر قابل سکونت و زندگی، از نظر اقتصادی قابل دوام و از نظر اجتماعی دارای برابری باشد به نحوی که این تغییرات فناورانه و صنعتی، حفظ اشتغال، مسکن و شرایط زیست محیطی مناسب را در بر داشته باشد.

منابع:

صفایی پور، مسعود، روزبه، حبیبه ،(۱۳۹۲)،هویت و توسعه پایدار محله ای در شهر شیراز ،مورد مطالعاتی: محله ی فخرآباد،نشریه جغرافیا و توسعه، شماره ۳۱

قنبری ، ابوالفضل ، صفرپور، میثم ، کرد، قهرمان،(۱۳۸۹)، تأ ثیر مدیریت ترافیک بر توسعه پایدار شهری،سومین همایش ملی جغرافیا و رویکرد علمی به توسعه پایدار

عامری، محمود، عباسپور، مجید، کاظمی، روح الله، زاهد، فاطمه،(۱۳۹۰)،ارایه الگویی جهت جلب مشارکت مردم در طرح های توسعه پایدار حمل و نقل زمینی، نشریه علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره سیزدهم، شماره۲

رصافی، امیرعباس و زرآبادی پور، شیما ،(۱۳۸۸)، بررسی توسعه پایدار حمل و نقل در ایران با استفاده از تحلیل چند هدفی ، علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره یازدهم، شماره ۲

Haughton, Graham and Hunter, Colin (2005)“Sustainable cities”, published in the Taylor & Francis e-Library.

تندیسه، محسن، رضایی، محمدرضا،(۱۳۹۲)، برنامه ریزی راهبردی حمل و نقل پایدار شهری در کلانشهرهای ایران، مطالعه موردی: شهر مشهد، مهندسی حمل و نقل ، سال پنجم ، شماره۱

بهزادفر، مصطفی و فاطمه گلریزان(۱۳۸۷)،حمل و نقل پایدار، ماهنامه بین المللی راه و ساختمان، شماره ۵۵ ،صفحات ۱۶ – ۲۲

منبع: نواندیشان

ادامه مطلب