آموزش نقشه خوانی الکتریکی

در نرم افزار آموزشی نقشه خوانی الکتریکی پس از طبقه‌بندی انواع اسناد و مدارک مورد استفاده در بخش برق، به معرفی کلی آن‌ها پرداخته شده و نحوه ارائه اطلاعات در هریک شرح داده می‌شود. با توجه به اهمیت حفظ و نگهداری اسناد، مباحثی نیز راجع به نحوه نگهداری از اسناد ارائه خواهد شد. برای افرادی که در مرحله نظارت، اجرا و بهره‌برداری در یک محیط صنعتی مشغول به کار هستند، آشنایی با انواع مدارک و اسناد، آشنایی با نحوه استفاده از آن‌ها و دستیابی به اطلاعات لازم، از اهمیت به سزایی برخوردار است.

سرفصل های آموزش نقشه خوانی الکتریکی :

۱- مقدمه

۲- ساختار استاندارد اشیاء

۳- ارائه مطالب در اسناد

۴- انواع مدارک و اسناد

۴-۱- diagrams

۴-۱-۱- کلیات

۴-۱-۲- نحوه ارائه مطالب در دیاگرام‌ها

۴-۱-۳- علائم ونشانه‌های مورد استفاده در دیاگرام‌ها

۴-۲- Drawings

۴-۳- Tables

۴-۴- Charts & Graphs

۵- انواع مدارک از نظر کاربرد

۵-۱- مدارات فرمان

۵-۲- مدارات قدرت

۵-۳- سیستم زمین

۵-۴- سیستم روشنایی

۵-۵- سیستم حفاظت کاتدیک

۶- نگهداری انواع مدارک

توضیحاتی درباره نقشه خوانی الکتریکی :

معمولا یک سیستم گسترده، با استفاده از یک ساختار درختی به اجزاء کوچک‌تر تقسیم می‌شود. به این اجزاء اصطلاحا شئ یا Object گفته می‌شود. هر شئ جدای از این که در کدام بخش از این ساختار قرار داشته باشد، با استفاده از یک پیشوند و یک یا چند حرف و عدد مشخص می‌شود. به کدهای مشخص‌کننده شئ در یک ساختار Object Designation گفته می‌شود. در اسناد و مدارک، معمولا هر شئ با استفاده از کد مشخصه آن شئ، شناخته می‌شود. همچنین ممکن است این کد برای آدرس دهی آن شئ نیز استفاده شود که در این صورت به کد مورد نظر Object reference designation گفته می‌شود.

مدارک و اسناد را باتوجه به نحوه ارائه مطالب در آنها، به دسته‌‌های ۴ گانه تقسیم می‌کنند که عبارتند از:

• Diagrams
• Drawings
• Graphs and Charts
• Tables

هر کدام از این گروه‌ها، خود ممکن است به انواع دیگری نیز دسته بندی شوند.

به عنوان مثال Diagramها را می‌توان به نوبه خود به گروه‌های زیر تقسیم کرد:

• Overview Diagram
• Function Diagram
• Circuit Diagram
• Connection Diagram

بیان مطالب در هر دسته از قواعد خاصی تبعیت می‌کند.

در دیاگرام‌ها، برخی از این قواعد را می‌توان به این شرح نام برد:

۱- در کنار هر نشانه به کار رفته در دیاگرام‌ها، مشخصه آدرس‌دهی یا Reference designation مربوط به آن شئ نیز ذکر می‌گردد. این مشخصه سمت چپ یا بالای شماتیک شئ نوشته می‌شود. در دیاگرام، هر شئ با استفاده از این مشخصه، شناسایی می‌شود.

۲- برای مشخص کردن ترمینال‌های یک وسیله یا شئ اغلب از Terminal Designation استفاده می شود.

۳- مشخصات سیگنالی است که توسط یک مسیر یا یک شئ منتقل یا تولید می‌شود توسط Signal Designation بیان می‌شود.

۴- نشانه‌های یکسان و مرتبط با یکدیگر می‌توانند به صورت گروهی نشان داده شوند.

۵- نشانه‌های یکسان که به صورت موازی یا سری به یکدیگر متصل‌می‌شوند، ممکن است در دیاگرام به صورت مختصر شده نشان داده شوند.

۶- انشعاب‌های گرفته شده از یک مسیر، با استفاده از علائم خاصی نشان داده می‌شوند در حالتی که محل عبور خطوط از یکدیگر، با یک‌نقطه مشخص نشده باشد، دو مسیر متقاطع نبوده و ارتباطی بین آن‌ها وجود ندارد.

۷-خطوطی که منبع تغذیه کننده یک مدار را نشان می‌دهد، معمولا از ترتیب خاصی تبعیت می‌کنند. در مورد مدارهای متناوب یا AC، از بالا به پایین و یا چپ به راست، به ترتیب فازهای L1، L2، L3، نول و زمین حفاظتی نشان داده می‌شوند. در مورد مدارهای جریان مستقیم یا Dc، این ترتیب به صورت خط مثبت، خط خنثی یا صفر و خط منفی می‌باشد.

۸-ارتباط مکانیکی بین اجزاء یک دیاگرام با استفاده از خطوط منقطع نشان داده می‌شوند.

۹-مشخصات فنی مرتبط با هر خط، در کنار آن خط و یا با استفاده از خطوط راهنما، بر روی دیاگرام نوشته می شود.

۱۰- خطوط موازی استفاده شده در دیاگرام، ممکن است به صورت یک خط نشان داده شوند.

۱۱- یک شئ در درون دیاگرام‌ها ممکن است توسط یک نشانه و یا چند نشانه، نشان داده شود. در مواردی که شئ با استفاده از چند نشانه یا سیمبل، نشان داده می شود، ارتباط بین این نشانه‌ها باید به طریقی مشخص شود.

۱۲- در دیاگرام‌هایی که برای نشان دادن مدارهای دیجیتال استفاده می‌شوند، باید لاجیک مثبت یا منفی بودن مدار به طریقی نشان داده شود.

۱۳- در برخی از موارد برای سادگی و درک بهتر دیاگرام و نیز جلوگیری از تقاطع بیش از حد خطوط، نشانه یا سیمبل مربوط به یک شئ، در دو یا چند جای مختلف دیاگرام تکرار می‌شود.

۱۴- در مواردی ممکن است تعداد ترمینال‌های مربوط به یک نشانه یا سیمبل، به اندازه‌ای زیاد باشد که نتوان آن را در یک صفحه نشان داد. در چنین مواردی، بخشی از نشانه، در یک صفحه نمایش داده شده و بخش‌های دیگر به صفحه‌های دیگر ارجاع داده می‌شوند.

۱۵- در دیاگرام‌ها برای رسم تجهیزاتی که دارای بخش‌های متحرک هستند و به عبارت دیگر می‌توانند در دو یا چند وضعیت قرار داشته باشند، همواره قواعد خاصی در نظر گرفته می‌شود.

در دیاگرام‌ها، نشانه‌ها و سیمبل‌های مختلف و متنوعی استفاده می‌شوند که شناخت این نشانه‌‌ها، برای استفاده از اسناد و دیاگرام‌ها ضروری است. معمولا نشانه‌های استفاده شده در دیاگرام‌ها از یکی از دو استاندارد IEC یا IEEE تبعیت می‌کنند. استاندارد IEC با شماره ۶۰۶۱۷ به معرفی بیش از ۱۳۰۰ نشانه تعریف شده توسط این استاندارد می‌پردازد. همچنین استاندارد IEEE با شماره ۳۱۵ نیز نشانه‌های تعریف شده توسط این استاندارد را توضیح می‌دهد. باید توجه داشت که بخش بسیار زیادی از این نشانه‌ها بین دو استاندارد ذکر شده مشابه بوده و برخی دیگر نشانه‌های خاص آن استاندارد است.

اسناد و مدارک را از نظر نوع کاربرد نیز می‌توان دسته بندی‌کرد که برخی از مهم‌ترین آن‌‌ها به صورت مختصر در ادامه آورده شده‌اند:

• اسناد مربوط به مدارات فرمان
• اسناد مربوط به مدارات قدرت
• اسناد مربوط به سیستم زمین
• اسناد مربوط به سیستم روشنایی
• اسناد مربوط به سیستم حفاظت کاتودیک
• اسناد مربوط به سیستم اعلام و اطفای حریق

ادامه مطلب