خلق و توسعه فضاهای شهری

فضاهای شهری یکی از عمده ترین فصل های مباحث شهرسازی می باشد. فضاهای شهری که در چارچوب سکونتگاه ها و زیستگاه ها قرار می گیرند و در مقیاس های مختلف قابل توزیع در شهر بوده و نقاط عطفی در شهر به وجود می آورند.
درون بافت شهرهای که از اصالت و از تاریخ پرباری برخوردار هستند از این نوع فضاها بسیار دیده می شوند. فضاهای باز با ارزشی که محل ملاقات ها، گردهمایی ها و گفتگوهای تعدادی از شهروندان را تشکیل می دهد. اصولاً در شهرهای قدیم تأکید بر ایجاد این نوع فضاها بیشتر بود و در زمان حاضر متأسفانه بدلایل بسیاری که عمده آن مسائل اقتصادیست طرح این نوع فضاها اصولاً در شهرسازی کمتر به میان می آید و آنچه که از این نوع فضاها وجود دارند بدلایلی از بین برده می شوند. این فضاها به صورت آزاد از عوامل عمده شهری محسوب می شوند و در تعیین هویت شهر و در نتیجه ارتقا فرهنگ شهروندان نقش فراوانی دارند و این مهم از دیرباز مورد توجه برنامه ریزان و طراحان شهری قرار می گرفته است.
تعدیل در نقاط پر تراکم جمعیتی، تقویت و تداعی خاطرات گذشته و ایجاد تعلق خاطره برای نسل های آینده، ایجاد نشانه های شهری و آماده کردن ایجاد بستری باز، خارج از تراکم ساختمانی و غیره از جمله عملکردهای این نوع فضاها هستند که در این مقاله به تفصیل به آن پرداخته شده است.
فضاهای باز جمعی در ترغیب ملاقات ها و بحث و گفتگو موثر بوده و ساکنین را از محیط های خصوصی و انزوا گرایی به محیط های جمعی و پرنشاط دعوت می نماید.
در طراحی های شهری احیا این فضاها و خلق فضاهای جدید مشابه مدنظر. توزیع این نوع فضاها در شهر و در مقیاس های مختلف نه تنها باعث تنوع در بافت های شهری می شود بلکه بحث هویت زدایی را برای بافت به وجود می آورد.
در زمینه نحوه توزیع، مقیاس، ترکیب فضاهای شهری با یکدیگر، گوناگونی این فضاها، وابستگی و عدم وابستگی با عناصر دیگر شهری و غیره از رهنمودهایست که در این مقاله به آن پرداخته شده است.

کلمات کلیدی : تراکم، هویت، خاطرات، بی پیرایگی، احیا هویت

نویسندگان:
مسعود جعفری، عضو هیئت علمی و مدیر گروه معماری و گرافیک دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن
شادی زهتابیان، مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن رشته معماری

ادامه مطلب