آموزش اصول کلی عیب یابی مدارهای الکتریکی

اصول کلی عیب یابی مدارهای الکتریکی

در این مقاله یک جمع بندی از تکنیک های عیب یابی مدارهای الکتریکی را ارائه می دهد.بدون توجه به ایک که درباره چه مداری صحبت می کنیم،یک روش منطقی برای پیدا کردن و تصحیح یک ایراد،برای مثال در هر ابزار یا سیستمی وجود دارد و باید بدانید که وسیله چگونه را مورد بررسی قرار دهید تا بفهمید که هر مدار به طور عادی چگونه کار می کند.
اگر ابزار نظامی یا صنعتی است،یک جزوه آموزشی وجود دارد که همه نوع اطلاعاتی را به شما می دهد (تئوری عملکرد،مراحل کار و آزمایش،عملیات تنظیم،لیست بخش ها،دیاگرام موقعیت و غیره).در بعضی از سیستم های پیچیده،چندین جزوه وجود دارد (تعمیر،نکات قبل از تعمیر،عملکرد،کاتالوگ بخش ها و غیره).
اگر وسیله از نوع ابزار الکترونیکی یا سرگرمی خانگی است،مانند تلویزیون یا مانیتور،ویدیو،دوربین و غیره،ورقه های اطلاعاتی آن معمولا در دسترس هستند.
هر چند این ورقه ها،توصیف های کاملی را که در جزوه های فنی ارائه می شوند در خود ندارند،ولی اطلاعات مختصر و مفیدی را در خود دارند (نمودار شماتیک،عملیات آزمایش و تنظیم،شکل موج ها،ولتاژها و اطلاعات مقاومتی و غیره) که برای این نوع وسیله ها کافی و دقیق است.در صورت نداشتن ورقه های اطلاعاتی،اغلب ابزارهای سرگرمی خانگی با یک نمودار شماتیک همراه هستند که بعضی از شکل موج ها،اطلاعات مقاومت و ولتاژها را در خود دارند.
بدون توجه به این که چه اطلاعاتی در دسترس هستند،قبل از اقدام به تعمیر دستگاه،اطلاعات را به طور کامل مطالعه کنید.در موارد نادر،اطلاعاتی برای خواندن وجود ندارد.اگر تاکنون تحت این شرایط،دستگاهی را تعمیر کرده باشید.این مقاله و تشریحات آن بسیار برایتان مناسب است.
شما باید کار تمام کنترل ها و تنظیم ها و طرز کار آنها را بدانید.اغلب موارد که عیب ها خیلی بد به نظر می رسند،اشکال کار به کاربر باز می گردد.همچنین وقتی که از عمر دستگاه خیلی می گذرد،ممکن است بعضی تنظیم ها خارج شوند.در هر صورت برای یک تعمیر خوب باید بتوانید با دستگاه کار کنید.
در ابزارهای ساده الکتریکی،مراحل کاری واضح و استاندارد شده هستند،مانند مراحل کاری دستگاههای تلویزیون هر چند اگر از این کار ناامید شوید،سعی کنید جزوه استفاده کننده دستگاه را بگیرید که معمولا عملکرد و پیش تذکرات ویژه ای در مورد ابزار ارائه می دهد.
شما باید بدانید که چگونه از ایزارهای اندازه گیری برای انجام عملیات آزمایش و تنظیم استفاده کنید.اگر نتوانید از ابزارهای آزمایش الکترونیکی،به طور موثری استفاده کنید،در هر تعمیری که انجام می دهید واقعا به دردسر خواهید افتاد.به خاطر داشته باشید که بعضی از دستگاه ها به وسیله های اندازه گیری خاص نیاز دارند،مانند جعبه های نوری،اندازه گیریهای نور،جدول های تنظیم و منابع نور برای دوربین ها.
خوشبختانه اغلب عملیات عیب یابی الکترونیکی را می توان با سه وسیله اساسی انجام داد:مولتی متر(اهم متر)،اسیلوسکوپ(که ما نام اسکوپ را برای آن استفاده می کنیم) و منابع سیگنال (مولد rf،مولد جاروب کننده،مولد صوتی،مولد رنگی ntscوغیره)
شما باید بتوانید وسیله تعمیر شده را یک بررسی کلی نمایید.بدون توجه به این که تعمیر کاری،ساده یا مشکل باشد.گاهی یک اشکال،نتیجه اشکال دیگری است.اگر هر دو،برطرف نشوند عیب باقی خواهد ماند.یک مثال عمومی از این مسئله،اتصال کوتاه یا جرقه قطع و وصل شونده بین دو قطعه (مثلا بین دو پایه بر روی رابط گوشه ای از برد مدار چاپی)به وجود آمده است و فرض کنید که اتصال کوتاه،یک مقاومت را بر روی بر مدار چاپی و یا یک برد آی سی دار کامل را بسوزاند.
برای این که یک بازنگری دقیق انجام دهید،باز هم لازم است که دستگاه و عملیات کاری آن را داشته باشید (معمولا در جزوه فنی،ورقه های اطلاعاتی یا جزوه معمولی استفاده کننده،پیدا می شوند)
عموما اگر دستگاه تمام عملیات کاری خود را به طور صحیح انجام دهد،می توانیم فرض کنیم که درست بوده و آماده استفاده است.همچنین بازنگری دستگاه بعد از تعمیر،می تواند نیاز به تنظیم مجدد کنترل های دستگاه را به ما نشان دهد.
باید بدانید که چگونه از ابزار تعمیر استفاده کنید.اغلب کار تعمیر را می توان با ابزارهای ساده انجام داد (وسایل لحیم کاری،انبر دست،آچار پیچ گوشتی،سیم چین و غیره).هر چند برای دستگاهها و مدارهای خاص نیاز به تکنیک های خاصی است.تعمیر بردهای مدار چاپی و برداشتن یا تعویض بردهای آی سی دار مثال هایی از این است.به خاطر داشته باشید که اگر دستگاه دارای تجهیزات مکانیکی است مانند ویدیوها و دوربین ها به ابزارهای اندازه گیری خاص نیاز است.
سرانجام شما باید بتوانید به طور منطقی اطلاعات وسیله معیوب را تحلیل کنید و روشی سیستماتیک و منطقی برای یافتن اشکال اعمال کنید.به طور خلاصه باید بتوانید فکر کنید.اطلاعاتی که باید تحلیل شود ممکن است در ساختار وسیله مثلا ظاهر شدن تصویر در تلویزیون یا نمایشی که از ابزارهای آزمایش کننده به دست می آید (اندازه گیریهای ولتاژ و مقاومت یا شکل موج) باشند.در هر صورت این تحلیل اطلاعات است که عیب یابی را منطقی و موثر می کند.
مراحل عیب یابی

چهار مراحل عیب یابی وجود دارد :
۱-نشانه های عیب را بیابید
۲-عیب را به یک واحد یا برد عملیاتی ارتباط دهید
۳-عیب را به یک مدار(یا برد مداری) در روی آن برد مربوط دانسته
۴-عیب خاص را پیدا کنید
در دستگاه های بسیار ساده یا در دستگاه هایی که فقط یک مدار عملیاتی دارند(تلویزیون،ویدیو،دوربین و غیره) می توان از مرحله ۲ صرف نظر کرد.
به دست آوردن نشانه های عیب

به دست آوردن نشانه ها،به معنی آن است که باید بدانید وسیله در حات عادی چه کاری انجام می دهد و مهمتر از آن،چه هنگام وسیله درست کار نمی کند.همه می دانند که یک تلویزیون چه کاری انجام می دهد.ولی کسی نمی داند که یک دستگاه چقدر خوب تحت همه شرایط کار می کند و در گذشته هم کار می کرده است.
تمام تلویزیون ها دارای کنترل عملیاتی و تنظیم داخلی هستند تا کار خود را انجام دهند (بلدگو و لامپ تصویر).باید نشانه های طبیعی و غیر طبیعی که توسط بلدگو و لامپ تصویر ایجاد شده اند را تحلیل کنید تا به سوالات پاسخ دهید : ((این دستگاه چقدر خوب کار می کند و کدام قسمت دستگاه می تواند معیوب باشد که چنین نشانه هایی به وجود بیاورد؟))
مرحله به دست آوردن عیب،به این معنی نیست که دستگاه را با آچار پیچ گوشتی و هویه باز کنید و همچنین به معنی استفاده زیاد از وسایل اندازه گیری نیست.بلکه به معنی یک بررسی ظاهری و توجه به نمایش طبیعی و غیر طبیعی است.همچنین این مرحله به معنای کار کردن با کنترل ها برای به دست آوردن اطلاعات بیشتر است.در پایان مرحله به دست آوردن عیب،قاعدتا می دانید که چه چیزی نادرست و ایده خوبی درباره این که کدام چیز نادرست است،خواهید داشت.
ارتباط دادن عیب به یک واحد یا برد عملیاتی

اغلب می توان دستگاههای الکترونیکی را به واحدها یا منطقه هایی که دارای عملکرد یا هدف مشخصی هستند،تقسیم کرد.عبارت عملکرد در اینجا یک کار را در منطقه مشخصی از دستگاه نشان می دهد.برای مثال در یک تلویزیون سیاه و سفید ساده عملکرد می تواند به اعمال if،rf،صوت،تصویر،لامپ تصویر و منبع تغذیه تقسیم شود.
برای پیدا کردن عیب به طور سیستماتیک و منطقی،باید اطلاعاتی درباره واحدهای عملیاتی وسیله داشته باشید و باید تمام نشانه هایی را که قبلا به دست آورده اید،به هم ربط دهید.بنابراین اولین نکته در ارتباط دادن عیب به یک واحد عملیاتی،حدس زدن است که کدام بخش می تواند نشانه های دیده شده را به وجود آورد.
به عنوان مثال کلاسیک و خیلی ساده،اگرهم صدا و هم تصویر در یک دستگاه تلویزیون ضعیف است،عیب می تواند در بخش های hf،if،یا در ریزپردازنده ای که انتخاب باند و تنظیم rfرا انجام می دهد،باشد.زیرا این بخش ها در بازسازی صدا و تصویر مشترک هستند.از طرف دیگر،اگر تصویر خوب است،ولی صدا ضعیف می باشد،عیب احتمالا در بخش های صوتی که بعد از ifقرار دارند می باشد.زیرا این بخش ها فقط صوت را تولید می کنند.
استفاده از نقشه ها

عیب یابی الکترونیک شامل استفاده زیاد از نقشه ها می شود(یا باید بشود).چنین نقشه هایی می تواند یک نقشه عملیاتی و نقشه های شماتیک باشند.نقشه های سیم بندی عملی که چیزی متداول در جزوه تعمیر وسایل هستند،احتمالا در دستگاههای امروزی موجود می باشند،هرچند بعضی جزوه ها دارای نقشه های سیم بندی چاپی نمی باشند (در بردهایی که اجزا به طور منفرد قابل تعویض نیستند)
نقشه بلوکی ارتباط عملیاتی بین تمامی بخش ها یا واحدهای اصلی دستگاه را نشان می دهد.بنابر این نقشه بلوکی به هنگام ارتباط دادن عیب به یک واحد یا بخش عملیاتی،منطقی ترین انتخاب اطلاعات استومتاسفانه همه جزوه های تعمیر دارای یک نقشه بلوکی نیستند( یا نقشه بلوکی جزییات ناچیزی را نشان می دهد) و ممکن است که لازم باشد که فقط از نقشه های شماتیک استفاده کنید.
نقشه های شماتیک گسترده ارتباط عملیاتی تمام بخش های دستگاه را نشان می دهند.چنین بخش هایی شامل ترانزیستور،آی سی ها،ترانسفورمرها،خازن ها،مقاومت ها،دیودها و … می شوند.به ط.ر کلی نقشه های شماتیک ،اطلاعات زیادی را به ما می دهند که به هنگام مرحله یابی،دارای بیشترین ارزش است.
یک نقشه بلوکی به شما اجازه می دهد که از یک روش عیب یابی که روش قسمتی (یا ورودی خوب/خروجی بد) نامیده می شود.استفاده کنیدواگر نقشه بلوکی دارای نقاط اصلی آزمایش نیز هست (احتمالا با ولتاژ ها و یا شکل موج های اسکوپ)،به شما اجازه می دهد از ابزارهای آزمایشی برای نزدیک شدن به علت عیب استفاده کنید.هر چند ابزارهای آزمایش،بیشتر در طی عملیات جداسازی مورد استفاده قرار می گیرند.
انحصار عیب به یک مدار

بعد از این که عیب به یک محدوده کاری ارتباط پیدا کرد،گام بعدی ربط دادن عیب به یک مدار،در محدوده معیوب است.در این محدوده،بر روی مدارهایی متمرکز شوید که می توانند باعث ایراد شوند و از سایر مدارها صرف نظر کنید.مرحله انحصار عیب،شامل استفاده از ابزارهای آزمایش برای تعقیب سیگنال و جایگزینی سیگنال در مناطق مشکوک می شود.
روش ها یا ابزارهای رفع عیب،بعد از یافتن عیب و بررسی آن مورد استفاده قرار می گیرند.به همین دلیل شما هنوز هم نباید در این مرحله با هویه و پیچ گوشتی به سراغ مدار بروید.در عوض باید سعی کنید که عیب را به یک مدار معیوب یا مانند آن ربط دهید و بعد از این که عیب پیدا شد می توان آن را تعمیر کرد.
یافتن عیب خاص

هرچند که این مرحله عیب یابی منحصر به پیدا کردن عیب خاص می شود،اما می تواند شامل یک تحلیل یا بازنگری نهایی همه مراحل و استفاده از روش های تعمیر برای رفع عیب باشد.این تحلیل نهایی به شما اجازه می دهد که بفهمید آیا بد کار کردن قسمت های دیگر،این قسمت را تحت تاثیر قرار داده است یا خود همین قسمت،علت واقعی عیب است.
جستجو با استفاده از حس ها،مثل دیدن،بو کردن،شنیدن و لمس کردن،در یافتن عیب بسیار موثر است.این جستجو معمولا در ابتدا انجام می شود تا سریع تر منجر به یافتن بخش های معیوب شود( این کار اغلب با عنوان کاوش نظری معرفی می شود،هر چند که شامل همه حس ها می شود)
سایر چیزهایی که باید در طی کاوش نظری به دنبال آنها باشید،بخش های سوخته،سیاه شده یا داغ،جرقه الکتریکی در مدال و بخش های سوخته هستند.
در دستگاههایی که دست یابی به مدارهای آنها آسان است،ابتدا باید یک کاوش نظری سریع انجام شود و سپس می توان تجهیزات فعال،ترانزیستور یا آی سی را بررسی کرد.یک استثنای احتمالی،دستگاه هایی هستند که در آنها دسترسی به بسیاری از مدارها خیلی مشکل است،ولی بخش های خاصی وجود دارند که می توان آنها را به سادگی برداشته و آزمایش و تعویض نمود.
گام بعدی در یافتن عیب خاص در عموم دستگاه های الکترونیکی،استفاده از یک اسکوپ برای بررسی شکل موج ها و یک اندازه گیر برای اندازه گیری ولتاژهاست.اسکوپ می تواند به عنوان جایگزینی برای اندازه گیر (برای اندازه گیری ولتاژها)مورد استفاده قرار گیرد.مسلما یک اندازه گیر وقتی که می خواهید مقاومت و پیوستگی اتصال های مدار را برای تشخیص عیب بررسی کنید بهتر است.
دقت کنید که در اغلب جزوه های تعمیر امروزی،ولتاژها (و احتمالا مقاومتها) بر روی نقشه شماتیک داده می شوند،ولی این اطلاعات می تواند به صورت جدول نیز موجود باشد.شما باید بتوانید که از وسایل آزمایش برای اندازه گیری استفاده کنید.
بعد از اینکه مشکل پیدا شد،باید تحلیلی نهایی از کلیه مراحل عیب یابی داشته باشید تا عیب قطعی شود،سپس می توانید آن را تعمیر کرده و عملکرد صحیح آن را بررسی کنید.

[vc_message message_box_color=”green” icon_fontawesome=”fa fa-download”]عنوان مطلب: آموزش اصول کلی عیب یابی مدارهای الکتریکی

مشاهده کامل مطلب: لینک به تالار گفتگو

[/vc_message]

[vc_message message_box_color=”blue” icon_fontawesome=”fa fa-link”]منبع: نواندیشان[/vc_message]