قصاص و دیه زن در اسلام

مقاله بررسی قصاص و دیه زن در اسلام

چکیده:

مطابق فقه میان قصاص و دیه زن و مرد تفاوت است . مرد و زن در مقابل یکدیگر قصاص می شوند ،قصاص نفس مرد در برابر نفس زن مشروط به پرداخت نصف دیه مرد است ، اما در قصاص عضو ، زن و مرد تا رسیدن دیه عضو به ثلث دیه کامل با یکدیگر برابرند وبعد از آن قصاص عضو مرد در برابر عضو زن مشروط به پرداخت نصف دیه عضو مرد است . دیه نفس زن نیز نصف دیه نفس مرد است ، و مرد و زن در دیه عضو تا رسیدن آن به ثلث دیه کامل با یکدیگر مساوی هستند و پس از آن دیه عضو زن به نصف دیه عضو مرد کاهش می یابد . فلسفه این تفاوت را باید در نظام حقوقی اسلام جستجو کنیم . این حکم کم ارزش دانستن حق حیات زن نیست . در این مقاله با روش اسنادی به بررسی آرا و نظرات فقها و صاحبنظران در ارتباط با مباحث قصاص و دیه و نیز آیات قرآن در این باره می پردازد.

کلیدواژگان: دیه, قصاص, ارش, تساوی و نابرابری

نویسندگان: سعیده بزرگزاد، فروزنده جعفرزاده پور

مقدمه

بحث پیرامون تفاوت بین زن ومرد در برخی مقررات اسلامی از جمله قصاص ودیه سابقه ای بس طولانی دارد وپیشینه آن به امامان معصوم می رسد،لیکن در قرن اخیر به دنبال اوج گرفتن مباحث مربوط به حقوق زن وتساوی آن با حقوق مرد در غرب وتحولات به وجود آمده دراین حوزه،جهان اسلام نیز متاثر از این گفتگوها و تحولات ،بحث حقوق زن ومرد به ویژه قصاص مرد در برابر زن و دیه زن، ابعاد وسیع تر وجدی تری پیدا کرده است . ( محمدی جورکویه،۱۳۸۳: ۱۳۶)

همه فقهای امامیه معتقدند میان زن ومرد در قصاص و دیه تفاوت وجود دارد. اگر مردی ، زنی را عمدا به قتل برساند یا عضوی از او را قطع کند و دیه آن عضو در مرد، دو برابر دیه همان عضو در زن باشد، می توان مرد را قصاص نفس یا قصاص عضو کرد، مشروط بر آنکه اولیای دم زن یا منجی علیها نصف دیه نفس مرد و یا نصف دیه آن عضو را به مرد بپردازند. در حالیکه اگر زنی جنایتی عمدی را اعم از قتل وکمتر ازقتل بر مردی وارد سازد، بدون هیچ گونه پرداخت دیه ای قصاص می شود .تفاوت در دیه نیز چنین است که علاوه بر اینکه دیه نفس زن ، نصف دیه نفس مرد است، دیه اعضای مرد و زن تا هنگامی که به ثلث دیه کامل مرد برسد برابر است، ولی اگر به اندازه ثلث ویا بیشتر از آن شد ، دیه زن نصف دیه مرد است چنانکه دیه یک چشم مرد و زن به ترتیب ۵۰۰ و ۲۵۰ دینار است.(حاجی ده آبادی،۱۳۸۸: ۱۵۲) در مقاله حاضر ، پس از اشاره ای اجمالی به مفاهیم واژگان مورد نظر(الف)نخست دیه در آیات قرآن (ب)آیات قصاص (ج) دیه زن در روایات (د) دلایل برابری زن و مرد در دیه و قصاص را بررسی می کنیم .

ارسال کننده: سعیده بزرگراد

ادامه مطلب