نواندیشان | بهترین سایت علمی آموزشی کشور
آیا می دانید که بالا بودن فشارخون علاوه بر عوارضی که در قلب، کلیه، مغز و سایر اندام ها ایجاد می کند می تواند روی چشمان شما نیز تأثیر بگذارد؟
بیماری فشارخون که بصورت فشار دیاستولی بالای ۹۰ و یا فشار سیستولی بالای ۱۴۰ میلی متر جیوه تعریف می شود باعث تغییرات گسترده و پیچیده ای در عروق بدن می شود. از آنجا که شبکیه تنها عضوی از بدن است که عروق آن بصورت مستقیم قابل مشاهده می باشد ممکن است قبل از آنکه عوارض فشارخون در سایر اعضای بدن پدیدار شود بتوان عوارض فشارخون را در رگ های شبکیه تشخیص داد. بنابراین اگر چشم پزشک فقط با معاینه چشم به شما گفت که احتمالاً مبتلا به فشارخون هستید تعجب نکنید.
فشارخون، بالا بخصوص بصورت مزمن باعث تنگ شدن تدریجی سرخرگ های شبکیه می شود که در مراحل اولیه ممکن است چندان قابل تشخیص نباشد، اما به تدریج با پیشرفت بیماری، تنگی سرخرگ ها شدیدتر می شود. (این تنگی شریان ها، در معاینه، با باریک شدن شدید شریان ها در مقایسه با وریدهای شبکیه مشخص می شود). در موارد پیشرفته تر علاوه بر تنگ شدن منتشر شریان ها ممکن است دیواره شریان در برخی نقاط بصورت موضعی دچار اسپاسیم شود و ظاهر نامنظمی پیدا کند.
در مراحل بعدی خونریزی های کوچک در شبکیه اتفاق می افتد به علاوه ممکن است موادی از داخل عروق به داخل شبکیه نشست کند و بصورت لکه های سفید روی شبکیه دیده شود. در مواردی که فشارخون شدیداً بالا باشد ممکن است علاوه بر عوارض فوق ورم سر عصب بینایی اتفاق بیافتد. (فشارخون در این حد بسیار خطرناک است و ممکن است منجر به سکته قلبی یا مغزی شود بنابراین فرد مبتلا باید به سرعت در بیمارستان بستری گردد.) البته لازم به ذکر است که این عوارض فشارخون هیچکدام تغییر محسوسی در بینایی فرد ایجاد نمی کنند به علاوه در صورت درمان مناسب فشارخون، این تغییرات به تدریج به حالت معمول بر می گردند و شبکیه ظاهر عادی پیدا می کند.
علاوه بر تغییرات فوق الذکر که معمولاً باعث کاهش دید نمی شوند، فشارخون می تواند زمینه ساز بروز انسداد شریان یا ورید مرکزی شبکیه (یا شاخه های آن ها) شود که در این حالت باعث افت دید دائمی می شود.
گرچه مهمترین تغییرات ناشی از فشارخون در شبکیه اتفاق می افتد، اما سایر قسمت های چشم نیز از این عوارض در امان نیستند مثلاً افزایش ناگهانی فشارخون بویژه در افراد جوان می تواند باعث تغییراتی در عروق و رنگدانه های مشیمیه شود که البته تأثیر خاصی روی بینایی فرد ندارد به علاوه افزایش حاد فشارخون گاهی باعث پاره شده رگ های ظریف ملتحمه و ایجاد خونریزی زیر ملتحمه می شود این خونریزی معمولاً ظرف ۳-۲ هفته خودبخود جذب می شود و نیاز به درمان خاصی ندارد.
یک نکته بسیار مهم آن است که در افراد مبتلا به دیابت وجود فشارخون بالا می تواند باعث تشدید عوارض دیابت در شبکیه (رتینوپاتی دیابتی) شود. بنابراین کنترل فشارخون در افراد دیابتی اهمیتی دو چندان می یابد.
درمان اصلی مبتلایان به عوارض چشمی فشارخون، درمان خود بیماری فشارخون است. معمولاً در صورت درمان مناسب تغییرات شبکیه پس از مدتی برطرف می گردند و درصورتیکه معاینه چشم پس از ۳-۲ ماه تکرار شود شبکیه ظاهر طبیعی خواهد داشت. معاینه شبکیه وسیله خوبی برای ارزیابی کنترل مناسب فشارخون می باشد.
